در مرکز شیراز زیبا، بازاری کهن و چشم نواز قرار داشته که از شهرت و آوازه جهانی برخوردار است. این بازار، در شرق میدان شهدای این شهر قرار گرفته که زمان ساخت آن را به دوران کریم خان زند نسبت می دهند.

بازار وکیل را به افتخار سازنده آن که کریم خان زند بود، بازار وکیل نام نهاده اند. این بازار، شاید از معدود بازارهای کهن ایرانی است که هنوز هم مورد بهره‌برداری قرار میگیرد.

درباره فلسفه ساخت این بازار، نقل می شود که شاه زند، پس از دیدن بازار قدیمی لار، طرح آن را در شیراز ریخته‌است. می گویند هنگامی که کریم خان زند برای سرکشی به شهر لار رفته بود، با دیدن بازار قیصریه شهر لار، تصمیم می‌گیرد بازاری شبیه به آن در شیراز بنا کند تا محلی برای تجمع کسب و کار و امور اقتصادی مردم باشد .

 بر اساس نوشته‌های تاریخی، ساخت بازار وکیل شیراز به دستور کریم خان زند در سال ۱۱۷۲ هجری قمری آغاز می‌شود و پس از گذشت ۲۱ سال در سال ۱۱۹۳ هجری قمری، آخرین مراحل ساخت آن به پایان می‌رسد. مصالح ساختمانی به کار رفته در ساخت این بازار، گچ، آجر و آهک بوده که روی پایه‌هائی از تخته سنگ‌های تراشیده، قرار گرفته‌است.

تمام کارهای بازرگانی، خرید و فروش کالاهای داخلی و خارجی و مبادلات پایاپای، صدور یا دریافت حواله جات و صرافی‌ها، همگی در حجره‌های این بازار انجام می‌گرفته و در واقع، بازار وکیل مانند قلب اقتصادی شیراز بوده است. بازار وکیل، سازمانی داشته که بازرگانان می‌توانستند با اطمینان کامل، کالاهای خود را در آن به امانت بسپارند و در مواقع لزوم از آن استفاده نمایند.

فرصت‌الدوله شیرازی در آثار عجم، درباره جایگاه و موقعیت این بازار چنین می‌نویسد:

این بازار از نزدیکی دروازه اصفهان تا مدخل بازارهای قدیم، امتداد دارد و مشتمل بر حجره‌هائی با سکوی پهن در طرفین و ۷۴ دهانه طاق های بلند و خوش تناسب بوده‌است و چهار سوق بلندی در میان آن قرار داشته که بازارهای فرعی، غربی و شرقی آن را قطع می‌نموده‌است.

درست همانند تمام بازارهای سنتی ایرانی، بخش‌های مختلف بازار وکیل، در قدیم به نسبت مشاغلی که در هر بخش بازار تجمع کرده بودند، به نام‌های خاصی مثل بازار بزازان، بازار مسگرها، بازار کلاهدوزها و اسامی از این دست شناخته می‌شدند. در حال حاضر هم با وجود جریان داشتن امور اقتصادی و داد و ستد در بازار وکیل، روح اصلی بازار حفظ شده، اما قسمت‌های مختلف بازار با نام‌هایی مثل بازار وکیل جنوبی و بازار روح‌الله، روی تابلوهای راهنما نشان داده شده است. این بازار، هم اکنون محل فروش کالاهای مختلف ایرانی و وارداتی است. برجسته‌ترین کالاهایی که در آن به فروش می‌رسد، انواع فرش‌های دست باف و ماشینی ایرانی، پارچه و زیور‌آلات سنتی هستند. در واقع بیشتر بخش‌های اصلی بازار، امروزه در اختیار فرش‌فروشان و پارچه‌فروشان قرار دارد. سرای مشیر هم یکی از بخش‌های بازار است که نباید بازدید آن را از دست دهید. علاوه بر معماری زیبای این بخش از بازار که شما را مجذوب خود خواهد کرد، می‌توانید انواع صنایع دستی و زیورآلات سنتی ایرانی را با کیفیت خوب از این بخش بازار تهیه کنید.

لازم به ذکر است که به دلیل ایجاد دسترسی محلی بازاریان و مردم، بازار وکیل ورودی‌های متفاوتی دارد که می‌توانید برای رسیدن به بازار از آن‌ها استفاده کنید. این ورودی‌ها در خیابان‌های زند، طالقانی و لطفعلی خان زند واقع شده‌اند. ورودی اصلی بازارهای وکیل شمالی و جنوبی در خیابان زند، ضلع شرقی میدان شهرداری قرار دارد.

راسته های بازار وکیل عبارتند از:

الف) بخش شرقیِ چهار سوق، که آن را بازار علاقه‌بندان می‌نامند. این بخش دارای ۱۹ جفت مغازه‌است که هم اینک مرکز فرش است و مغازه‌های عطاری نیز در این قسمت یافت می‌شود.

ب) بخش غربیِ چهارسوق، که آن را بازار ترکش‌دوزها می‌نامند و دارای ۱۰ جفت مغازه‌است که هم اینک مرکز فروش فرش‌های ایرانی است.

در بخش جنوبی چهارسوق در راستای بازار ترکش دوزها، بازار دیگری قرار دارد که مدخل آن در جلوی سر در مسجد وکیل است و به بازار شمشیرگرها معروف است. این بازار نیز دارای ۱۱ جفت مغازه‌است.

سامانه تهویه هوای بازار وکیل، در نوع خود جالب بوده است:

سامانه تهویه هوا، به علت بلندای زیاد سقف طاق بازار، کامل است. این امر به وسیله بادگیرهایی ساده انجام می گرفته. همچنین دریچه‌ها و روزنه‌هایی به نام جامخانه یا هورنور در زیر سقف جاسازی شده بوده که هوا و نور کافی را به بازار می‌رسانند، اما پس از بازسازی، این روزنه‌ها بسته شده‌اند. هم اینک در بالای مغازه‌ها، مشبک‌هایی جهت تهویه هوا و روشنایی وجود دارد.

برای بازدید از این بازار زیبا و خرید از آن، موارد زیر را درنظر داشته باشید:

به دلیل قرار گرفتن بازار وکیل در مرکز شهر و در نزدیکی مسیرهای پر تردد، دسترسی به آن بسیار آسان است. متاسفانه هنوز متروی شیراز در میدان شهرداری، ایستگاهی ندارد، اما می‌توانید با استفاده از مترو، خود را به میدان نمازی برسانید و از آنجا با استفاده از اتوبوس به میدان شهرداری بروید و پس از اندکی پیاده‌روی، خود را به ورودی بازار برسانید. مسیر حرکت اتوبوس‌ها از میدان نمازی به سمت میدان شهرداری، در خط ویژه‌ اتوبوسرانی صورت می‌گیرد و به همین دلیل کم‌تر در ترافیک معطل می‌شوید. اگر هم در مکانی از شهر هستید که به مترو دسترسی ندارید، تقریباً از هر نقطه‌ شهر، اتوبوس‌هایی به سمت میدان شهرداری شیراز حرکت می‌کنند که می‌توانید با استفاده از آن‌ها خود را به میدان شهرداری برسانید. پارکینگ‌های زیادی نیز در اطراف بازار وکیل شیراز ، برای پارک خودرو در نظر گرفته شده است.